Migren, tüm dünyada 1 milyardan fazla insanı doğrudan etkileyen genellikle yaşam boyu süren kronik bir hastalıktır. Migren yeterince tanı almadığı için bireysel ve toplumsal maliyetler doğurmaktadır.
Dünya genelinde 50 yaşın altındaki bireylerde engellilikle geçirilen yılların önde gelen nedenlerinden biri de migrendir. Migrenin sebebi tam olarak bilinmemekle beraber hem genetik hem de çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.
Migren baş ağrısının özelliklerine baktığımızda; çoğunlukla tek taraflı, işten güçten alıkoyacak şiddette baş ağrısı, beraberinde mide bulantısı, ışığa ve sese karşı duyarlılık sık görülen belirtilerdir. Bazen baş ağrısına eşlik eden ya da baş ağrısı olmadan da görülebilen aura adı verilen görsel belirtiler ortaya çıkabilir. Görme alanında parıltılar, zikzak çizgiler, noktalar şeklinde auralar yaşayabilirler. Auraların dışında uyuşma, halsizlik, baş dönmesi migrenin diğer eşlik eden belirtileri olarak sıralanabilir.
Migren her yaşta görülebilir ancak en sık 25-35 yaş aralığında ve kadınlarda erkeklere göre 3 kat daha fazla görülmektedir. Bu yaş aralığı ve cinsiyet seçimi MS için de bir kesişim noktasıdır. Araştırmalar, MS’li kişilerin migren dahil olmak üzere diğer bireylere göre daha fazla baş ağrısına sahip olma eğiliminde olduğunu gösteriyor.
MS’li kişilerin migren ve tüm baş ağrısı tanısı alma olasılıkları topluma göre iki kat daha fazladır. Bazı MS hastaları şiddetli bir baş ağrısı nedeniyle çekilen MR görüntülemeleriyle MS tanısı alırlar. Bu çoğu zaman MS’ten bağımsız olarak ortaya MS’e eşilk eden ek bir hastalık olarak ortaya çıkar.
Migren ve MS’i ortaya çıkaran nedenler birbirinden farklı olsa da ortak belirti ve bulgular bulunmaktadır. Görme kaybı, çift görme, bulanık görme, renkli görme, uyuşma, karıncalanma, güçsüzlük, denge kaybı, baş dönmesi MS’te sık görülen belirtiler arasında yer almaktadır. Migren baş ağrısında eşlik eden göz ağrısı, görme alanında parıltılar, görme bulanıklığı, ışık çakmaları, halsizlik, baş dönmesi MS atağı ile karışabilir.
MS’in kendisi, eşlik eden belirtiler ve bazen de kullanılan tedaviler baş ağrılarına neden olabilir. MS atakları sırasında daha sık migren atağı yaşayabilirsiniz, MS ilaçlarınız migren ataklarınızın sıklığını ve şiddetini arttırabilir. Yediğiniz yiyecekler, açlık, uykusuzluk, stres ve hava değişimleri, lodos migren ataklarınızı tetikleyebilir. MS’e eşlik eden depresyon, anksiyete bozukluğu gibi psikiyatrik hastalığı olanlarda baş ağrısı sıklığını ve migren ataklarını arttırabilir.
Tüm bunların tedavisi için önce farkına varmak gerekiyor. Kendimizi gözlemlemek ve gerektiğinde belirti ve bulgularımızı bir kenara not almak, şikayetlerin ortaya çıkmasını kolaylaştıran nedenleri fark edebilmek ve gözlemlerimizi hekimimiz ile paylaşmak çok çok önemli!
O zaman nelere dikkat edeceğiz beraber bakalım;
Migrenim olup olmadığını nasıl anlarım?
- Çoğunlukla tek taraflı, bazen iki taraflı da olabilen
- Şiddetli, çok şiddetli
- Zonklayıcı baş ağrınız varsa
- 4-72 saat devam eden baş ağrınız varsa
- Baş ağrınız hareket ile artıyorsa ya da hareketlerinizde, günlük yaşantınızda kısıtlılık oluşturuyorsa
- Baş ağrınız başlamadan ya da beraberinde bulantı, kusma, ışıktan, sesten rahatsızlık oluyorsa migreniniz olabilir
Doktorunuza gitmeden önce baş ağrınızın özelliklerini bilirseniz daha kolay tanı alırsınız ve tedaviniz hemen başlanır. Baş ağrınız ile ilgili farkındalık oluşturacak, size ve doktorunuza kolaylık sağlayacak diğer bir uygulama da ‘’Başağrısı Günlüğü’’ özelleştirecek olursak ‘’Migren Günlüğü’’ uygulaması.
Migren günlüğü nedir? Ne işe yarar?
Migren günlüğü; baş ağrınız olduğu günleri, yaşadığınız ağrının özelliklerini ve bu günler ile ilgili yaşantınızdaki durumları kayıt altına almak anlamına geliyor. Migren günlüğünüzü tutarken aşağıdaki öneriler doğrultusunda not almanız tedavinizi kolaylaştıracaktır.
- Baş ağrınızın ayın hangi günü olduğunu
- Başın neresinde olduğu (tek taraflı, tüm başta, başın önünde, arkasında, ensede)
- Baş ağrısının tipi (zonklayıcı, sıkıştırıcı, yanıcı, batıcı, saplanıcı)
- Baş ağrısının süresi (başlama saati—bitiş saati)
- Baş ağrısının şiddeti (hafif-orta-şiddetli)
- Baş ağrısının aldığınız ağrı kesici ya da size verilen migren ilacı ile geçip geçmediği, ne kadar sürede geçtiği
- Baş ağrınız olduğu gün uykusuzluk, açlık, susuzluk, stres, farklı bir besin tüketmek, lodos vb hava durumu ile ilgili anormallikler gibi o güne ait size baş ağrınızı başlatabileceğini düşündürten tetikleyici diyebileceğimiz bir durumla karşılaşıp karşılaşmadığınız
- Özellikle kadın hastalarımız için adet günlerinin işaretlenmesi
Migren Günlüğünüzden elde edeceğimiz bilgiler doğrultusunda hayatınızda yapacağınız küçük düzenlemeler ile migren atakları önlenebilir ya da atak sıklığı azaltılabilir. Size verilecek tedaviler doktorunuz tarafından günlüğe bakılarak daha kolay belirlenir.
Hastalarımıza öneriler
MS hastasıysanız ve migreniniz varsa doktorunuza söyleyin!
Rutin kontrollerinizde MS hekimleriniz; MS belirtilerinize o kadar çok odaklanırlar ki, migreniniz olup olmadığını sormayabilirler. Bu, baş ağrılarınız için doğru tedaviyi alamayabileceğiniz anlamına gelir. Doktorunuzla konuştuğunuzda, migreninizin neden kaynaklandığı, MS ilaçlarınızla, bir MS atağı ile ilgili olup olmadığı anlaşılabilir böylece uygun çözümler ve tedaviler önerilebilir.
Sağlıkla kalın…
Doç. Dr. Meral Seferoğlu
Sağlık Bilimleri Üniversitesi