Doç. Dr. Meral SEFEROĞLU
S.B.Ü. Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Multipl Skleroz’un günlük pratiğinde takip ve tedavi yanıtının değerlendirilmesi için sıklıkla kullanılan testlerden biri Sembol Sayı Modaliteler Testi’dir (SDMT, Symbol Digit Modalities Test). EDSS’de değerlendirilmesi kısıtlı olan bir diğer alan ise bilişsel fonksiyonlardır. Hastalığın erken evrelerinden itibaren bilişsel etkilenmeler gözlemlenebilir. MS’te bilişsel belirtiler, günlük yaşamda işlevselliği, çalışmayı, araç kullanımını ve iş yönetimini etkileyebilir.
Sembol Sayı Modaliteler Testi, bilişsel fonksiyonların değerlendirilmesinde özellikle bilgi işleme hızı, uzun süreli dikkat, görsel hafıza ve hızlı işlem becerilerini test etmek için kullanılan bir testtir. Çalışmalar ile güvenilirliği gösterilmiş olan SDMT testi, uygulaması kolay ve tekrarlanabilir bir testtir.
MS’li bireyler, klinik olarak stabil durumdaysa en azından yılda bir kez SDMT testinin yapılması konusunda bir fikir birliği vardır. Kognitif taramaya ilk muayenede başlanmalı ve düzenli olarak takip yapılmalıdır. Bu sayede, akut hastalık aktivitesini saptamak, tedavi etkinliğini veya ataktan iyileşmeyi değerlendirmek, yeni başlayan bilişsel yakınmaların objektif olarak belirlenmesi ve bilişsel bozulmanın seyrinin değerlendirilmesi mümkün olmaktadır. Bu test, MS yönetiminde önemli bir rol oynamaktadır ve hastaların yaşam kalitesini artırmak için bilişsel sorunların erken tespitine ve uygun müdahalelere imkan tanımaktadır.
Testin Yapılışı
Symbol Digit Modalities Test (SDMT) genellikle bir sayı sembolü listesi ve karşılık gelen bir sayı listesi içeren bir test kâğıdı ve kalem kullanarak veya sözlü olarak yapılır. Hastaya sembollerin sayılarla eşleştirilmesi görevi verilir.
Öncelikle, testte yer alan kılavuza bakarak alıştırma olarak belirlenen yere kadar, sembollere karşılık gelen sayılır yazması veya sesli söylemesi istenir. Sonra hasta hazır olduğunda, 90 saniye içerisinde mümkün olan en fazla eşleştirmeyi yapması istenir.
Doksan saniye içinde ne kadar sayı yazdığı veya sesli okuduğu, doğru ve yanlış yapma sayısı hastanın dosyasına kaydedilir. Her doğru eşleştirme bir puan alır. Hızlı ve doğru cevaplar daha yüksek puan alır.
Puanlama ve Karşılaştırma
Bireyin puanları genellikle yaş ve eğitim düzeyine göre normatif veriler ile karşılaştırılır. Aynı zamanda, bireyin düzenli takiplerinde 6 ayda bir tekrarlandığında, bilişsel fonksiyonlarda günlük yaşamda fark edilemeyen bir bozulma oluşturup oluşturmadığı, hastalığın etkisi ile ilgili takip testi olarak kullanılmaktadır.
Bu test gerekli durumlarda daha sık tekrarlanabilir. SDMT, hastaların bilişsel fonksiyonlarını değerlendirmek ve tedavi planlarını optimize etmek için önemli bir araçtır.
Diğer testlerde olduğu gibi, SDMT’nin sonuçları bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. Bireysel sonuçlar farklılık gösterebileceği gibi, hastaların kendi aralarında sonuçlarını karşılaştırması uygun olmamaktadır. Hekim değerlendirmesi, testin doğru anlamlandırılması ve hastanın bilişsel durumunun kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi için önemlidir.