Son güncelleme: Aralık 2021
Dışarı çıkmak istediğiniz zaman nelere dikkat edebilirsiniz?
MS’li bir çok kişide mesane sorunları olabilir. Burada hangi mesane problemlerinin ortaya çıktığını, bunun neden olduğunu ve bu gibi şikayetler için neler yapılabileceğini okuyabilirsiniz.
- Gece birden fazla kez idrar yapmak için kalkıyor musunuz?
- Eskisinden daha sık idrara çıkıyor musunuz?
- İdrar kaçırmamak için tuvalete acele etmek zorunda kalıyor musunuz?
- İdrar kaçırıyor musunuz?
- İdrarınızı tam boşaltamadığınızı hissettiğiniz oluyor mu?
Bu sorulardan herhangi birine “evet” yanıtı verdiyseniz, doktorunuzla mesane problemlerinizi görüşmek faydalı olabilir. MS, mesane fonksiyonunuzu etkiliyor olabilir. Mesane fonksiyonundaki her değişiklik normal yaşlanma veya doğumla ilgili olmayabilir.
Sağlıklı mesane fonksiyonu
İdrar böbreklerde oluşturulur, üreterler ile idrar kesesine taşınır ve üretra ile de dışarı atılır. İşler düzgün çalıştığında, idrar mesanede yavaşça toplanır ve genişlemesine neden olur. Mesane idrarla tamamen dolduğunda 400-500 ml’lik hacime sahip olabilir.
Mesane belli bir doluluğa ulaştığında beyne spinal kord yolu ile mesanenin dolmakta olduğunun uyarısı gönderilir.
Kişi idrara çıkmaya hazırlanırken, beyin/omurilik sinyali, aynı anda iki şeyin olmasına neden olan işeme refleksini tetikler:
- Mesane kası (detrüsör) idrarı mesaneden dışarı atmak için kasılır.
- Normalde kapalı kalan dış sfinkter, idrarın vücudu terk etmesine izin vermek için açılır.
MS’te mesane sorunları
MS hastalarının en az yüzde 80’inde meydana gelen mesane disfonksiyonu, MS lezyonları, mesane ve idrar sfinkterlerini kontrol eden merkezi sinir sistemi (MSS) bölgelerinde sinir sinyallerinin iletimini engellediğinde veya geciktirdiğinde ortaya çıkar.
Normal miktarda idrar tutamayan spastik (aşırı aktif) bir mesane veya uygun şekilde boşalmayan (içinde bir miktar idrar tutan) bir mesane aşağıdakiler gibi semptomlara neden olabilir:
- İdrar depolama sorunu
- İdrarı tutamama ve hemen tuvalete gitmeyi gerektiren ani idrar sıkışması.
- Geceleri sık idrara çıkma gereksinimi veya gece idrar kaçırma (noktüri).
- İdrar kaçırma (yetiştiremeden kaçırma)
- İdrar boşaltma sorunu
- İdrar yaptıktan sonra, idrarın mesanede kaldığı hissine kapılma. İdrarı yaparken zorlanma, zayıf veya kesintili idrar akımı.
- İdrar yapma hissi olduğu halde idrarı yaparken zorlanma. Çok sık tuvalete çıkma (gece dahil her saat veya daha fazla) ve genellikle her seferinde az miktarda idrar yapabilme.
Sonuç olarak; mesane sorunları sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonuna sebep olabilir.
Mesane ve genel sağlık
Sağlıklı mesane fonksiyonu, uzun süreli böbrek sağlığı, enfeksiyonun önlenmesi, kişisel bağımsızlık, özgüven ve genel yaşam kalitesi için gereklidir. Tedavi edilmeyen mesane sorunları nelere sebep olabilir?
- MS semptomlarının kötüleşmesi / artması, örneğin; güç kaybı ya da spastisitede artış
- Tekrarlayan mesane veya idrar yolu enfeksiyonları veya ciddi ağrıya neden olabilecek ve genel sağlığı tehlikeye atabilecek böbrek taşı
- İş, ev ve sosyal aktivitelerle ilgili zorluklar
- Bağımsızlık, benlik saygısı ve özgüven kaybı
Erken tıbbi değerlendirme, mesane semptomlarının nedenini belirlemek ve uygun yönetim ve tedavi stratejilerini seçmek için önemlidir. Tedavi edilmeyen idrar sorunları ciddi olacak şekilde enfeksiyonun kana geçmesine (ürosepsis) ve ürogenital bölgede cilt sorunlarına yol açabilir.
Şikayetlerinizi görüşün!
Mesane sorunları yaşam kalitenizi önemli ölçüde azaltabilir. Düzgün idrar yapamamak sizin tüm gününüzü (ve gecenizi) esir alabilir ve potansiyel olarak daha fazla tıbbi soruna neden olabilir.
Aile hekiminiz, nörolog, ürolog veya MS hemşireniz ile şikayetlerinizi görüşmek için fazla beklemeyin. Bir çözüm veya yakınmalarınızı hafifletecek imkanlar, bazen düşündüğünüzden daha yakındır.
Hangi tedavi yöntemleri var?
Mesane semptomları genellikle yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar, fizik tedavi ve/veya sinir stimülasyonu prosedürleri ile başarılı bir şekilde yönetilebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri şunları içerebilir:
- Diyet değişiklikleri,
- Yatmadan birkaç saat öncesine kadar yeterli sıvı alımı,
- Mesane eğitimi veya planlı işeme.
Fizyoterapist eşliğinde pelvik taban egzersizleri
Pelvik tabana yönelik fizik tedavi (genellikle spastik veya aşırı aktif mesane semptomları için uygun görülür), mesane ve bağırsak fonksiyonunu yöneten pelvik kemiğe ve sakruma bağlı kas grubunu hedefler. Terapi için; biofeedback (vücutta istemsiz olarak gerçekleşen eylemler üzerinde farkındalık sağlanarak kontrolün arttırılmasının amaçlandığı bir teknik), nöromüsküler elektrik stimülasyonu (pelvik taban kaslarını doğru kasabilmeyi öğretebilmek, kas kuvvetini artırmak ve ağrı kontrolünü sağlamak için uygulanan bir elektrik stimülasyon yöntemidir) ve günlük ev egzersizleri kullanılır ve pelvik taban kaslarını güçlendirerek, kas kontrolünü geliştirerek ve idrara çıkma için gerektiği gibi kas gevşemesini teşvik etmeyi hedefler.
Farklı ilaç seçenekleri
MS’te spesifik mesane semptomlarını gidermek için çeşitli formlarda çok sayıda ilaç mevcuttur. İlk grupta; mesane kas(lar)ının aşırı aktivitesi üzerinde, özellikle ani dürtüler ve sık idrara çıkma üzerinde çalışan ilaçlar yera alır. İkinci grup ilaçlar; idrar yaparken mesanenin sfinkterini gevşeten ilaçlardır. Mesane semptomlarınızı dikkatli bir şekilde değerlendirdikten sonra hekiminiz, sizinle birlikte en uygun tedavi yaklaşımına karar verecektir.
Botoks tedavisi
Mesane sorunları arasında yer alan acil idrara çıkma hissini azaltmaya yönelik, gerekli değerlendirmelerin ardından mesane duvarına botoks enjekte edebilir. Tedaviden sonra artık idrara çıkma ihtiyacı hissetmiyor olabilirsiniz. O zaman her gün belirli zamanlarda kendinizi ‘kateterize’ etmeniz gerekir (aşağıda ayrıntılı anlatılmıştır).
Temiz Aralıklı Kateterizasyon (TAK)
Ürodinami testi sonucuna göre hekiminiz, temiz aralıklı kateterizasyon (TAK) denilen yöntemi önerebilir. Kişi kendi kendine veya bakım verenin yardımıyla TAK yöntemi ile mesanesini ağrısız ve güvenli bir şekilde boşaltabilir. “Temiz” kelimesi, uygulamanın temiz şartlarda yapılması gerektiğini ayrıca vurgulanması gerekir. Sonda (kateter) kullanılmadan önce eller yıkanmalı ve kasık bölgesi temizlenmelidir. TAK genellikle günde 4 ila 6 kez uygulanır. Bu da her 4 veya 6 saatte bir yapılması durumuna karşılık gelmektedir. TAK ile boşaltılan idrar miktarı 400 cc’yi geçiyorsa uygulama sıklığını arttırmak gerekebilir.
Nörostimülasyon veya Percutaneous Tibial Nerve Stimulation (PTNS)
PTNS, bir nörostimülasyon şeklidir. Küçük elektriksel uyarılarla alt siyatik siniri uyarılır ve böylece bozulmuş mesane fonksiyonunda düzelme görülebilir. Siyatik sinir, alt bacaktan omuriliğin arka kısmına kadar uzanır. Ayrıca , bu yöntemle mesanenin yanısıra bağırsakların işlevi de düzenlenebilir.
Dışarı çıkmak istediğiniz zaman nelere dikkat edebilirsiniz?
- Hijyene dikkat edin.
- Eğer yolculuk yapacaksanız, duraklamaları planlayın ve ihtiyacınıza göre sıklaştırın.
- Ped kullanabilir ve yanınızda taşıyabilirsiniz. Özellikle uçak veya otobüs gibi tuvalete gitmenin zor olabileceği durumlarda size güven verir.
- Kolay çıkarılabilir giysiler giyin.
- Yanınızda getirdiğiniz bir çantada yedek kıyafet, iç çamaşırı, ped, mendil, kateter, kağıt havlu gibi ihtiyacınız olabilecek malzemeleri bulundurun.
Özetle
Mesanenizin sağlığı, genel sağlığınız ve yaşam kaliteniz için çok önemlidir. Yaşadığınız herhangi bir semptomun, hekiminizle paylaşılması önemlidir.
Mevcut tedavi seçenekleri, çoğu semptomu yönetmek için etkilidir ve mesane sorunlarınızın hayatınıza etkisi olabildiğince azaltılarak bir yaşam sürdürmenize katkıda bulunabilir.
Eğer mesane sorunları yaşıyorsanız, bu konuyu çekinmeden hekiminizle görüşebilirsiniz.
Kaynaklar: