Page 23 - MS'te Mesane Disfonksiyonu ve Rehabilitasyonu Bülteni

A. FARMAKOLOJİK TEDAVİLER

MS’li hastalarda sık görülen işeme bozuklukları;

- Sık idrara çıkma,

- Urgency (acil idrar yapma gereksinimi),

- Noktüri (gece idrar yapma ihtiyacı ile uyanma)

• İdrar yolları enfeksiyonları, özellikle MS’li kadınlarda sık görülür ve

işeme bozukluğunun artmasına neden olabilir.

• İşeme bozukluğu çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.

• Detrüsor kas hiperaktivitesi: Detrüsor denen kas idrar torbasını

(mesane) çepeçevre sarar. Bu kas idrar torbasına idrar dolarken

gevşer, işeme sırasında kasılır. Detrusör kası MS nedeniyle fazla

çalışırsa idrar torbası tam dolmadan kişide işeme isteği belirir;

bunun sonucunda kişi çok acil olarak işeme isteği ile çok sık idrara

çıkar.

• Detrüsor - sfinkter dissinerjisi: İdrar torbasının bitiminde büzgen

kası denen musluk işlevi gören bir kas bulunur. İşeme sırasında idrar

torbası kasılırken bu kasın gevşemesi gerekir. Gevşemezse

“detrüsör-sfinkter dissinerjisi” olarak isimlendirilen durum oluşur ve

hasta işemekte, idrar torbasını boşaltmakta zorlanır, ya da idrarını

yapamaz.

Bazı hastalarda hem çok sık idrar yapma isteği hem de idrarını

boşaltamama sorunu birlikte görülebilir. Bu hastalarda hedef böbrek

fonksiyonlarını korumak ve idrar yolu enfeksiyonlarının önüne

geçerek diğer MS yakınmalarının artmasını engellemek olmalıdır.

- Tolteridon tartarat; (Detrusitol 1 mg tablet, SR 4 mg kapsül)
İdrar yapmalar ya da kaçırmalar arasında 1 saatten daha kısa bir

- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının yönetimi konusunda bir

vücuttaki diğer kaslar gibi kuvvetli ve yeterince kasılabiliyor olması
günde 2 kez 2 mg dozunda ya da uzun salınımlı formu için günde

süre varsa, gün içerisinde 30 dakikada bir idrar yaparak eğitim
görüş birliği yoktur. Ancak şiddetli enfeksiyonlar ilerleyip her iki
1. Mesane eğitimi
1 kez 4 mg dozunda kullanılır.
cinsiyette ciddi böbrek enfeksiyonlarına dönüşebilmektedir. Bu
programına başlanır. İdrarınız gelmese dahi 30 dakikada bir tuvalete

gerekir.

nedenle ciddi takibi gerekir.
gidilip idrar yapmaya çalışılmalıdır.
2. Pelvik taban kaslarının yeniden eğitimi - Kegel Egzersizi

Pelvik taban kasları MS’in
3. Biofeedback
- Propanteline; (Bantinova 15 mg draje), günde 4 kez 15 mg
4. Elektriksel stimülasyonu

dozunda kullanılır.
İdrar yapma saatleri buna göre belirlenerek not edilir.

yarattığı patolojiye (yukarıda
detaylıca ele alınmıştır) ek olarak

• İdrar Yapmalar Arasındaki Süreyi Giderek Arttırma
- Temiz aralıklı kateterizasyon (TAK); ince esnek ve kaygan bir

Gibi uygulamaları içermektedir.
veya başka bir çok nedenden
- Botulinum toksin; şiddetli aşırı aktif mesane bulguları olan
sonda ile idrar torbasına girerek idrarın boşaltılması işlemidir,
dolayı zayıflayabilir.
hastalarda son basamak olarak önerilir.

1. MESANE EĞİTİMİ

Her başarılı haftadan sonra işemeler arasındaki süre 30 dakika

- Uzun süreli kateterizasyon; idrar torbasına uzun süreli kalıcı
İdrarı boşaltma güçlüğü olan hastalarda prostat büyümesi

artırılır.
tedavisinde kullanılan alfa bloker ilaçlar kullanılabilir.

• Günlük idrar miktarı 1200-1600 ml olmalıdır.

sonda yerleştirilmesi işlemidir, artık TAK mümkün değilse önerilir.
2. PELVİK TABAN EGZERSİZLERİ / KEGEL EGZERSİZLERİ

• Kronik öksürük ve kabızlık

- Prazosin (Minipress, Vasoflex, Lantopres, Hypovase)
- Suprapubik vibrasyon; karın ön duvarına yerleştirilen bir uyarıcı
Bunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir:

- Terazosin (Teranar 5 mg tb)

(stimülatör) ile idrar torbası üzerinde titreşimler oluşturarak idrar

Kegel Egzersizi Nedir?
idrar kaçırmayı artırır.

- Doksazosin (Cardura 4 mg tb)

• Gebelik ve doğum sırasında oluşan kas hasarı
Bu nedenle tedavi edilmesi gereklidir.

torbasının boşalmasını kolaylaştırma işlemidir, idrar boşaltma

güçlüğü olan hastalarda kullanılabilir ve kullanımı sınırlıdır.
Pelvik taban kaslarının egzersizleri ilk kez Kegel tarafından tarif
• Hormonel değişiklikler
- Tamsülosin; (Flomax 0,4 mg tb) günde 1 kez 0,4 mg, gerekirse

2-4 hafta sonra günde bir kez 0,8 mg kullanılabilir
• Kilo fazlalığı varsa kilo verilmeli,
edildiğinden ötürü Kegel egzersizleri olarak adlandırılmaktadır.

• Prostat ameliyatı

sigara kullanımı varsa bırakılmalıdır.
Çok nadir olarak özellikle tedavilere dirençli bazı hastalarda

• Pelvik travma veya cerrahi

• Kabızlık
Sık idrara çıkma şikayeti olan hastalarda;

üroloji ile iş birliği yapılarak cerrahi tedaviler de
Kegel tarafından önerilen pelvik taban rehabilitasyonu, “pelvik

tabanı oluşturan kasların fonksiyonlarının korunması ve

• Sıvı gıdalar ve lifli besinlerin alınması kabızlığı önler. Kola, kahve,

uygulanabilmektedir.

• Sürekli öksürük
- Desmopressin; (Minirin 0,1 ve 0,2 mg tablet, 1 mg/mL burun

geliştirilmesi” için düzenli olarak tekrarlanan bir dizi egzersize

• Obezite veya fazla kilolu olmak

çay, çikolata ve alkol idrar yapma ihtiyacını artırabilir bu nedenle
B. KONVANSİYONEL TEDAVİLER
• Tekrarlanan ağır kaldırma
dayanmaktadır.
diyetten çıkarılmalıdır.
spreyi ) antidiüretik hormondur. Oral form için önerilen doz günde 1

kez 100-400 μg yani 0,1-0,4 mg. Burun spreyi için önerilen doz

• Egzersiz eksikliği

Kegel Egzersizleri Yapmanın Ne Gibi Faydaları Vardır?
günde 1 kez 10-40 μg, 1 doz sprey 10 μg’ye denk gelmektedir.

GENEL BİLGİLENDİRME
Zamanlı İşeme Programı- Mesane Eğitimi

Pelvik Taban Rehabilitasyonu

İdrar yolu enfeksiyonlarında görülen işeme sorunlarının
Pelvik Taban Kasları
• Bağırsak ve mesane kontrolünü iyileştirmek
• İdrar Takibi ve Zamanlı İşeme
tedavisi;
• Gaz çıkışını kontrol etmeye yardımcı olmak
Üriner, bağırsak ve cinsel işlev bozuklukları
MS’li bireylerde en sık görülen ve
Üç günlük idrar takvimi tamamlanır (idrar yapılan saatler not alınır)
Pelvik taban kasları, vücudun arkasındaki kuyruk sokumu

• İdrar ve dışkı sızıntısını önlemek
engelleyici pelvik taban bozukluklarıdır.

- Hastada idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma gibi
• Mesanenin tamamen boşalmasına yardımcı olmak
kemiğinden öndeki kasık kemiğine uzanan hamak şeklindeki
Günlük idrar takviminden, idrar yapmalar arasındaki en kısa zaman
kaslardır. Bu kaslar idrar, dışkı ve gazın geçişini kontrol ederek
yakınmalara yol açan idrar yolu enfeksiyonları geniş spektrumlu
bulunur.
Pelvik taban işlev bozukluğu MS'li kişilerde

• Ereksiyona ulaşmada yardımcı olmak

günlük yaşam aktivitelerinin performansını,

• Erken boşalmayı önlemeye yardımcı olmak
mesaneyi ve bağırsak bölgesini desteklerler. Ayrıca cinsel
antibiyotikler ile tedavi edilir ve kültür sonucuna göre tedavi

düzenlenir.
• Pelvisle alakalı ağrıyı azaltmak
İdrar yapmalar ya da kaçırmalar arasında 1 saatten daha uzun bir

yürümeyi ve yaşam kalitesini olumsuz
fonksiyonun korunmasında da önemli rolleri vardır.

yönde etkilemektedir.
• Dışkılama yeteneğini geliştirmek
süre varsa, gün içerisinde 60 dakikada bir idrar yaparak eğitim
programına başlanır. İdrarınız gelmese dahi 60 dakikada bir tuvalete

• Kasları doğuma uygun hale getirmek

gidilip idrar yapmaya çalışılmalıdır.
Bu egzersizlerden bir veya bir kaçını yapmanız yeterli olacaktır.
başlayın. Kegel egzersizlerini ayakta yapmak idrar tutma
detaylıca anlattığımız gibi kasın. Ardından gevşeyin. Hareketi aynı
Kegel egzersizlerini yaptıktan sonra pelvik taban kaslarını esnetip
Gelişmiş pelvik taban egzersizleri genellikle ayakta yapılır. Çünkü

rahatlatmak için;
şekilde tekrarlayın.
pelvik taban kaslarının, dik durma pozisyonunda yerçekimi
kontrolünüzü daha çok geliştirmenizi sağlayacaktır.

Kegel Egzersizlerinin Sonuçlarını Ne Zaman Göreceksiniz?
kuvvetine karşı pelvik içeriğin ağırlığını kaldırarak daha fazla

Aynı egzersizi yan yatarak veya yüzüstü yatarak da yapabilirsiniz.
1. Derin diyafram solunumu yapın:
çalışması gerekir.
Yukarıda açıklanan yavaş kasılmaları yaptıktan sonra, 5-10 kere çok
Günde üç kez Kegel egzersizi yaparsanız, dört ila altı hafta içinde
hızlı kasılma (sıkıştırma) yapın.
Elinizi göğüs kafesinin bittiği sınıra yakın
mesane kontrolünün daha iyi olduğunu göreceksiniz. Ama büyük bir

Ayakta durma aynı zamanda pelvik taban egzersizleri için en iyi
karnınızın üzerine yerleştirin ve elinizin altına
değişikliğin görülmesi 6 ay kadar sürebilir.

burundan derin nefes alın.
fonksiyonel eğitim pozisyonudur. Çünkü bu pozisyon, gün boyunca
2. Dik Oturmak
Hızlı kasılmalar, idrar çıkışını hızla durdurarak idrar kaçırmayı

ayakta dururken veya yürürken pelvik taban kaslarının çalışması
önlemeye yardımcı olabilir.
Yavaşça ağızdan nefes verin.
Bazı kişiler bu iyileşmeyi beklenenden daha erken bazıları ise daha
Sırt üstü yapılan egzersizlerde kontrol sağlandıktan sonra oturma
gereken pozisyondur. Ayrıca idrar kaçırmalar genellikle ayaktayken
Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
Kegel Egzersizleri İçin En İyi 3 Pozisyon

geç görebilir. Çünkü sonuç kişiden kişiye değişir.

pozisyonuna geçilir. Bu pozisyonda egzersiz yapmak ayakta
olur. Bu nedenle ayakta yapılan Kegel egzersizleri idrar kaçırma için

yapmaktan daha kolay fakat sırt üstü yatarak yapmaktan daha
önemlidir.
İyileşmelerinizi fark etmenize yardımcı olması için her gün idrar
zordur. Çünkü pelvik taban kasları üzerinde daha fazla kontrol
İlerleyen pelvik taban egzersiz pozisyonları, pelvik taban kaslarına
2. Child’s Pose pozisyonunda esneyin:

kaçağınızı not etmeye çalışın.
Görseldeki W pozisyonuna gelin ve
gerektirir.
etki eden yerçekiminin direnç kuvvetini kademeli olarak artıran
Bu pozisyonda egzersiz yaparken yatarak ve oturarak yapılan

pozisyonlardaki gibi karın, sırt ve bacak kaslarının kasılmadığından
pelvik egzersiz pozisyonlarını içerir.
10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.

Egzersizin Pozisyonu ve Yapılışı:
3 ayda herhangi bir değişiklik görmüyorsanız Kegel egzersizleri için
emin olun.

doğru kasları bulamamış olabilirsiniz.

Ayakta, rahat olduğunuz pozisyonda, aynı sırt üstü yatar
Bu pozisyonu kullanırken, pelvik taban kas
Pelvik taban kaslarını doğru öğrenebilmeniz için doktorunuza veya

hareketini optimize etmek için sandalyenin
pozisyonda olduğu gibi pelvik taban kaslarını kasın. Bir süre

fizyoterapistinize başvurun.
ucuna doğru oturun.
bekleyin ve gevşeyin.
3. Happy Baby pozisyonunda esneyin:

Görseldeki pozisyona gelin ve

Kegel Egzersizi Cinsel Yaşamınızı İyileştirebilir Mi?

10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
Kegel egzersizini ayakta dururken, oturup kalkarken veya yürürken
Sırt üstü yapılan egzersizlerdeki gibi karın,
sırt, kalça ve bacak kaslarını kullanmadan
yaparak ilerleme kaydedebilirsiniz.

Kegel egzersizlerinin hem kadınlar hem de erkekler için cinsel
pelvik taban kaslarınızı sıkın.
1. Uzanmak
faydaları olabilir.

Pelvik kaslarınızı doğru kullanmayı öğrendiğinizde Kegel egzersizini

Bu egzersiz sırasında anüs ve perine bölgesinin çekilerek oturma
Pelvik taban egzersizlerine yeni başlayanlar için en iyi pozisyon
günlük aktiviteleriniz sırasında veya egzersiz yaparken rahatlıkla
International Urogynecology Journal'daki bilim adamlarına göre,

yapabilirsiniz.
genellikle uzanmaktır. Bu pozisyon kolay bir başlangıçtır çünkü,
4. Yogi squat pozisyonunda esneyin:
yüzeyinden uzaklaştığını hissedeceksiniz. Bir süre bekledikten sonra

birkaç çalışma Kegel egzersizleri ile kadınlarda daha iyi cinsel işlev

pelvik taban kaslarının ve pelvik içeriğin ağırlığının dik pozisyonlarda
gevşeyin.
Görseldeki pozisyona gelin ve

arasında bağlantı kurmuştur.

10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
meydana gelen yerçekimine karşı kaldırılmasını önler.
3. Ayakta Durmak
Cinsel Tıp İncelemelerinde bildirilen araştırma, Kegel egzersizlerinin
Egzersizin Pozisyonu ve Yapılışı:

erkeklerde cinsel işlev bozukluğunun tedavisine de yardımcı
Çoğu insan Kegel egzersizlerini yatakta
olabileceğini düşündürmektedir.

yatarken veya sandalyede otururken
Dizler bükülmüş olarak sırt üstü yatın.

5. Sphinx pozisyonu:
yapmayı tercih eder fakat bu egzersizler
(aşağıda gösterilmiştir) Karın, sırt,

pozisyona gelin ve 10 sn bekleyin.
kalça ve bacak kaslarınızı kasmadan
Ör: Diş fırçalarken, tv izlerken, masa başında çalışırken, çömelip
kendinizi rahat hissettiğiniz

pelvik taban kaslarını yukarıda
yerden bir şey alırken ya da bacak veya karın antrenmanı yaparken
herhangi bir pozisyonda yapılabilir.
Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
Kegel egzersizini kolaylıkla yapabilirsiniz.
4. ELEKTRİK STİMÜLASYONU İşeme güçlüğü olan hastalarda tedavi; Pelvik taban kaslarının fonksiyonlarını gerçekleştirebilmesi için Pelvik taban rehabilitasyonu, MS’TE MESANE DİSFONKSİYONU VE REHABİLİTASYONU
Elektrik stimülasyonu stres ve/veya sıkışma üriner inkontinans
tedavisinde kullanılan, basit, girişimsel olmayan, ucuz bir tedavi
modalitesidir.
Amaç, vajina veya anüse yerleştirilen elektrotlarla pudental sinirin
uyarılmasıdır.
Farklı frekansta akımlar değişik şekillerde kullanılabilinir. Hasta 3-4
seanstan sonra hangi kasını kasabileceğini öğrenebilmektedir.
Perinenin yukarıya doğru hareketi egzersizin doğru yapıldığına
işarettir.