Page 24 - MS'te Mesane Disfonksiyonu ve Rehabilitasyonu Bülteni

MS’TE MESANE DİSFONKSİYONU VE REHABİLİTASYONU

Yapılması gerekenler;

A. FARMAKOLOJİK TEDAVİLER
• Hastalardan ayrıntılı öykü alınması ve fizik muayeneleri oldukça

önemlidir.

Benzer yakınmalara neden olabilecek erkeklerde prostat büyümesi,

idrar borusu problemleri gibi diğer sebepler gerektiğinde üroloji

hekimine danışılarak dışlanmalıdır.
MS’li hastalarda sık görülen işeme bozuklukları;

- Sık idrara çıkma,
• Tam idrar tahlili ve idrar kültürü yapılmalıdır.

- Urgency (acil idrar yapma gereksinimi),

• İşeme sonrası idrar torbasında kalan idrar miktarının

- Noktüri (gece idrar yapma ihtiyacı ile uyanma)

(postmiksiyon rezidü idrar hacmi) ölçülmesi ve ultrason tanıya

• İdrar yolları enfeksiyonları, özellikle MS’li kadınlarda sık görülür ve
yardımcı olur.

işeme bozukluğunun artmasına neden olabilir.

• Hastaların bir bölümünde ürodinamik çalışmalar gerekebilir.
• İşeme bozukluğu çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.

Ürodinamik çalışma için öncelikle idrar torbasının tamamen

boşaltılması sağlanır. Ardından biri idrar torbası içerisine, biri de

• Detrüsor kas hiperaktivitesi: Detrüsor denen kas idrar torbasını

makata yumuşak, can yakmayan basınç kateterleri yerleştirilir. İdrar
torbası içerisine yerleştirilen kateter bir özel bir pompaya bağlıdır ve
(mesane) çepeçevre sarar. Bu kas idrar torbasına idrar dolarken
gevşer, işeme sırasında kasılır. Detrusör kası MS nedeniyle fazla

pompa idrar torbası içerisine ölçüm cihazının belirlediği hızla su

pompalar.

çalışırsa idrar torbası tam dolmadan kişide işeme isteği belirir;
bunun sonucunda kişi çok acil olarak işeme isteği ile çok sık idrara
Hem idrar torbası dolarken hem de dolduktan sonra hastanın

çıkar.

işemesi ile detrüsor kasının ve sfinkter denen büzgen kasının

elektriksel aktivitesi ölçülür.

• Detrüsor - sfinkter dissinerjisi: İdrar torbasının bitiminde büzgen
Genel öneriler

kası denen musluk işlevi gören bir kas bulunur. İşeme sırasında idrar

torbası kasılırken bu kasın gevşemesi gerekir. Gevşemezse

- Aşırı aktif idrar torbası bulguları olan hastaların günlük sıvı

“detrüsör-sfinkter dissinerjisi” olarak isimlendirilen durum oluşur ve

alımının 1-2 litreye sınırlandırılması önerilir. Ayrıca akşam yatağa

hasta işemekte, idrar torbasını boşaltmakta zorlanır, ya da idrarını
girmeden 2 saat önce su içmeyi bırakma gibi öneriler de

yapamaz.

verilebilir.

Bazı hastalarda hem çok sık idrar yapma isteği hem de idrarını

- Pelvik taban egzersizleri aşırı aktif idrar torbası bulguları olan

boşaltamama sorunu birlikte görülebilir. Bu hastalarda hedef böbrek

fonksiyonlarını korumak ve idrar yolu enfeksiyonlarının önüne
hastalarda faydalı olabilir. Pelvik taban egzersizlerinden detaylıca
geçerek diğer MS yakınmalarının artmasını engellemek olmalıdır.

bahsedeceğiz.

- Tolteridon tartarat; (Detrusitol 1 mg tablet, SR 4 mg kapsül)
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının yönetimi konusunda bir

İdrar yapmalar ya da kaçırmalar arasında 1 saatten daha kısa bir

vücuttaki diğer kaslar gibi kuvvetli ve yeterince kasılabiliyor olması

günde 2 kez 2 mg dozunda ya da uzun salınımlı formu için günde
görüş birliği yoktur. Ancak şiddetli enfeksiyonlar ilerleyip her iki
süre varsa, gün içerisinde 30 dakikada bir idrar yaparak eğitim
1. Mesane eğitimi
programına başlanır. İdrarınız gelmese dahi 30 dakikada bir tuvalete
gerekir.
1 kez 4 mg dozunda kullanılır.

cinsiyette ciddi böbrek enfeksiyonlarına dönüşebilmektedir. Bu

Kaslarınızı bulmanın en kolay yollarından biri idrar yaparkendir.

2. Pelvik taban kaslarının yeniden eğitimi - Kegel Egzersizi
gidilip idrar yapmaya çalışılmalıdır.
nedenle ciddi takibi gerekir.
3. Biofeedback

Pelvik taban kasları MS’in
- Propanteline; (Bantinova 15 mg draje), günde 4 kez 15 mg
• İdrara çıkarken idrar akışını durdurmaya

İdrar yapma saatleri buna göre belirlenerek not edilir.

4. Elektriksel stimülasyonu
dozunda kullanılır.
yarattığı patolojiye (yukarıda
veya yavaşlatmaya çalışın.
(İdrar çıkışını durdurmayı sadece
detaylıca ele alınmıştır) ek olarak

• İdrar Yapmalar Arasındaki Süreyi Giderek Arttırma
- Temiz aralıklı kateterizasyon (TAK); ince esnek ve kaygan bir
- Botulinum toksin; şiddetli aşırı aktif mesane bulguları olan

veya başka bir çok nedenden

Gibi uygulamaları içermektedir.
pelvik taban kaslarını kullanmayı

hastalarda son basamak olarak önerilir.
öğrenirken veya ilerlemeyi
sonda ile idrar torbasına girerek idrarın boşaltılması işlemidir,

dolayı zayıflayabilir.

1. MESANE EĞİTİMİ

Her başarılı haftadan sonra işemeler arasındaki süre 30 dakika
kontrol ederken deneyin)
- Uzun süreli kateterizasyon; idrar torbasına uzun süreli kalıcı
İdrarı boşaltma güçlüğü olan hastalarda prostat büyümesi

artırılır.

tedavisinde kullanılan alfa bloker ilaçlar kullanılabilir.
sonda yerleştirilmesi işlemidir, artık TAK mümkün değilse önerilir.
• Bu sırada kalçanızdaki, bacaklarınızdaki
• Günlük idrar miktarı 1200-1600 ml olmalıdır.
2. PELVİK TABAN EGZERSİZLERİ / KEGEL EGZERSİZLERİ

veya karnınızdaki kasları kasmamaya
• Kronik öksürük ve kabızlık
- Prazosin (Minipress, Vasoflex, Lantopres, Hypovase)
ve nefesinizi tutmamaya dikkat edin.

- Suprapubik vibrasyon; karın ön duvarına yerleştirilen bir uyarıcı
Bunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir:

idrar kaçırmayı artırır.
(stimülatör) ile idrar torbası üzerinde titreşimler oluşturarak idrar

- Terazosin (Teranar 5 mg tb)

Kegel Egzersizi Nedir?

torbasının boşalmasını kolaylaştırma işlemidir, idrar boşaltma

• Gebelik ve doğum sırasında oluşan kas hasarı
Bu nedenle tedavi edilmesi gereklidir.

- Doksazosin (Cardura 4 mg tb)

• İdrar akışını yavaşlatabildiğiniz veya
durdurabildiğiniz zaman, bu kasları
güçlüğü olan hastalarda kullanılabilir ve kullanımı sınırlıdır.
Pelvik taban kaslarının egzersizleri ilk kez Kegel tarafından tarif

- Tamsülosin; (Flomax 0,4 mg tb) günde 1 kez 0,4 mg, gerekirse
• Hormonel değişiklikler

edildiğinden ötürü Kegel egzersizleri olarak adlandırılmaktadır.
2-4 hafta sonra günde bir kez 0,8 mg kullanılabilir

• Kilo fazlalığı varsa kilo verilmeli,

başarılı bir şekilde kullanmış olursunuz.
• Prostat ameliyatı

sigara kullanımı varsa bırakılmalıdır.

• Pelvik travma veya cerrahi

Çok nadir olarak özellikle tedavilere dirençli bazı hastalarda
• Kabızlık
Kegel tarafından önerilen pelvik taban rehabilitasyonu, “pelvik
üroloji ile iş birliği yapılarak cerrahi tedaviler de

Sık idrara çıkma şikayeti olan hastalarda;
• Veya sanki gazınız geldiğinde gazınızı durdurmaya
çalışıyormuşsunuz gibi anüsün etrafını sıkın. Doğru kasları
tabanı oluşturan kasların fonksiyonlarının korunması ve
• Sürekli öksürük

• Sıvı gıdalar ve lifli besinlerin alınması kabızlığı önler. Kola, kahve,

uygulanabilmektedir.
- Desmopressin; (Minirin 0,1 ve 0,2 mg tablet, 1 mg/mL burun
bulduğunuzdan emin olana kadar birkaç kez sıkın ve bırakın.

• Obezite veya fazla kilolu olmak

geliştirilmesi” için düzenli olarak tekrarlanan bir dizi egzersize
çay, çikolata ve alkol idrar yapma ihtiyacını artırabilir bu nedenle
B. KONVANSİYONEL TEDAVİLER
dayanmaktadır.

diyetten çıkarılmalıdır.
• Tekrarlanan ağır kaldırma
spreyi ) antidiüretik hormondur. Oral form için önerilen doz günde 1

• Egzersiz eksikliği
• Bu kasları sıkmak çekme hissi verir; bunlar pelvik egzersizler için
kez 100-400 μg yani 0,1-0,4 mg. Burun spreyi için önerilen doz
GENEL BİLGİLENDİRME
Kegel Egzersizleri Yapmanın Ne Gibi Faydaları Vardır?

Zamanlı İşeme Programı- Mesane Eğitimi

günde 1 kez 10-40 μg, 1 doz sprey 10 μg’ye denk gelmektedir.
doğru kaslardır.
Pelvik Taban Rehabilitasyonu
• İdrar Takibi ve Zamanlı İşeme
• Bağırsak ve mesane kontrolünü iyileştirmek
İdrar yolu enfeksiyonlarında görülen işeme sorunlarının

Pelvik Taban Kasları
tedavisi;
• Gaz çıkışını kontrol etmeye yardımcı olmak
Üriner, bağırsak ve cinsel işlev bozuklukları

Üç günlük idrar takvimi tamamlanır (idrar yapılan saatler not alınır)
MS’li bireylerde en sık görülen ve
Pelvik taban kasları, vücudun arkasındaki kuyruk sokumu
• İdrar ve dışkı sızıntısını önlemek

kemiğinden öndeki kasık kemiğine uzanan hamak şeklindeki
engelleyici pelvik taban bozukluklarıdır.
- Hastada idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma gibi
Günlük idrar takviminden, idrar yapmalar arasındaki en kısa zaman

• Mesanenin tamamen boşalmasına yardımcı olmak
• Ereksiyona ulaşmada yardımcı olmak
Pelvik taban işlev bozukluğu MS'li kişilerde
yakınmalara yol açan idrar yolu enfeksiyonları geniş spektrumlu

kaslardır. Bu kaslar idrar, dışkı ve gazın geçişini kontrol ederek
bulunur.
• Erken boşalmayı önlemeye yardımcı olmak
günlük yaşam aktivitelerinin performansını,

mesaneyi ve bağırsak bölgesini desteklerler. Ayrıca cinsel
antibiyotikler ile tedavi edilir ve kültür sonucuna göre tedavi

fonksiyonun korunmasında da önemli rolleri vardır.
İdrar yapmalar ya da kaçırmalar arasında 1 saatten daha uzun bir
düzenlenir.
• Pelvisle alakalı ağrıyı azaltmak

yürümeyi ve yaşam kalitesini olumsuz

yönde etkilemektedir.
süre varsa, gün içerisinde 60 dakikada bir idrar yaparak eğitim
• Dışkılama yeteneğini geliştirmek

programına başlanır. İdrarınız gelmese dahi 60 dakikada bir tuvalete
• Kasları doğuma uygun hale getirmek
gidilip idrar yapmaya çalışılmalıdır.

Dikkat edilmesi gerekenler:
detaylıca anlattığımız gibi kasın. Ardından gevşeyin. Hareketi aynı
Kegel egzersizlerini yaptıktan sonra pelvik taban kaslarını esnetip
başlayın. Kegel egzersizlerini ayakta yapmak idrar tutma
Gelişmiş pelvik taban egzersizleri genellikle ayakta yapılır. Çünkü

şekilde tekrarlayın.
kontrolünüzü daha çok geliştirmenizi sağlayacaktır.
rahatlatmak için;
pelvik taban kaslarının, dik durma pozisyonunda yerçekimi
Kasları nasıl doğru şekilde gevşeteceğinizi ve güçlendireceğinizi
Kegel Egzersizlerinin Sonuçlarını Ne Zaman Göreceksiniz?
kuvvetine karşı pelvik içeriğin ağırlığını kaldırarak daha fazla
öğrenirseniz, Kegel egzersizleri zararlı değildir.

Aynı egzersizi yan yatarak veya yüzüstü yatarak da yapabilirsiniz.
çalışması gerekir.
1. Derin diyafram solunumu yapın:
Yukarıda açıklanan yavaş kasılmaları yaptıktan sonra, 5-10 kere çok
Günde üç kez Kegel egzersizi yaparsanız, dört ila altı hafta içinde
Elinizi göğüs kafesinin bittiği sınıra yakın
hızlı kasılma (sıkıştırma) yapın.

mesane kontrolünün daha iyi olduğunu göreceksiniz. Ama büyük bir
Kegel egzersizlerini yaparken herhangi bir ağrı hissetmemelisiniz.
Ayakta durma aynı zamanda pelvik taban egzersizleri için en iyi
karnınızın üzerine yerleştirin ve elinizin altına
Ağrınız varsa, egzersizi yanlış yapıyor olabilirsiniz. Bu noktada süreci
değişikliğin görülmesi 6 ay kadar sürebilir.
Hızlı kasılmalar, idrar çıkışını hızla durdurarak idrar kaçırmayı
burundan derin nefes alın.
fonksiyonel eğitim pozisyonudur. Çünkü bu pozisyon, gün boyunca
2. Dik Oturmak

iyi bilen bir sağlık uzmanına danışın.
önlemeye yardımcı olabilir.
Yavaşça ağızdan nefes verin.
ayakta dururken veya yürürken pelvik taban kaslarının çalışması
Bazı kişiler bu iyileşmeyi beklenenden daha erken bazıları ise daha
Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
gereken pozisyondur. Ayrıca idrar kaçırmalar genellikle ayaktayken
Sırt üstü yapılan egzersizlerde kontrol sağlandıktan sonra oturma
geç görebilir. Çünkü sonuç kişiden kişiye değişir.
Bu egzersizi yaparken pelvik taban kaslarınız yorulabilir. Yorgunluk
Kegel Egzersizleri İçin En İyi 3 Pozisyon

olur. Bu nedenle ayakta yapılan Kegel egzersizleri idrar kaçırma için
pozisyonuna geçilir. Bu pozisyonda egzersiz yapmak ayakta

olduğunda durun ve egzersizi daha sonra yapın.
önemlidir.
yapmaktan daha kolay fakat sırt üstü yatarak yapmaktan daha
İyileşmelerinizi fark etmenize yardımcı olması için her gün idrar
2. Child’s Pose pozisyonunda esneyin:
zordur. Çünkü pelvik taban kasları üzerinde daha fazla kontrol
İlerleyen pelvik taban egzersiz pozisyonları, pelvik taban kaslarına
kaçağınızı not etmeye çalışın.
Kegel egzersizlerinde de aynı diğer egzersizler gibi aşırıya

Görseldeki W pozisyonuna gelin ve
etki eden yerçekiminin direnç kuvvetini kademeli olarak artıran
Bu pozisyonda egzersiz yaparken yatarak ve oturarak yapılan
gerektirir.
kaçmamalısınız.
10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
pelvik egzersiz pozisyonlarını içerir.
pozisyonlardaki gibi karın, sırt ve bacak kaslarının kasılmadığından

3 ayda herhangi bir değişiklik görmüyorsanız Kegel egzersizleri için
Egzersizin Pozisyonu ve Yapılışı:
emin olun.
doğru kasları bulamamış olabilirsiniz.
İdrar akışınızı durdurmak için çok fazla zaman harcamamalısınız
çünkü bu, idrarla ilişkili diğer organlarınız için zararlı olabilir.

Ayakta, rahat olduğunuz pozisyonda, aynı sırt üstü yatar
Bu pozisyonu kullanırken, pelvik taban kas

Pelvik taban kaslarını doğru öğrenebilmeniz için doktorunuza veya
pozisyonda olduğu gibi pelvik taban kaslarını kasın. Bir süre
hareketini optimize etmek için sandalyenin
fizyoterapistinize başvurun.
İdrar sondanız varsa Kegel egzersizlerini yapmayınız.
ucuna doğru oturun.
bekleyin ve gevşeyin.
3. Happy Baby pozisyonunda esneyin:

Görseldeki pozisyona gelin ve

Kegel Egzersizi Cinsel Yaşamınızı İyileştirebilir Mi?
Ağrı ve Kegel Egzersizleri
Kegel egzersizini ayakta dururken, oturup kalkarken veya yürürken
10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
Sırt üstü yapılan egzersizlerdeki gibi karın,
sırt, kalça ve bacak kaslarını kullanmadan
yaparak ilerleme kaydedebilirsiniz.

Kegel egzersizlerinin hem kadınlar hem de erkekler için cinsel
Kegel egzersizleri sırasında ve
1. Uzanmak
pelvik taban kaslarınızı sıkın.
faydaları olabilir.
sonrasında normalde ağrı
Pelvik kaslarınızı doğru kullanmayı öğrendiğinizde Kegel egzersizini

hissetmemeniz gerekmektedir.
Bu egzersiz sırasında anüs ve perine bölgesinin çekilerek oturma
Pelvik taban egzersizlerine yeni başlayanlar için en iyi pozisyon
günlük aktiviteleriniz sırasında veya egzersiz yaparken rahatlıkla
Fakat egzersiz yaparken yanlış

International Urogynecology Journal'daki bilim adamlarına göre,
genellikle uzanmaktır. Bu pozisyon kolay bir başlangıçtır çünkü,
yapabilirsiniz.
4. Yogi squat pozisyonunda esneyin:
yüzeyinden uzaklaştığını hissedeceksiniz. Bir süre bekledikten sonra
birkaç çalışma Kegel egzersizleri ile kadınlarda daha iyi cinsel işlev

kasları kullanıyorsanız kendinizi
gevşeyin.
pelvik taban kaslarının ve pelvik içeriğin ağırlığının dik pozisyonlarda
Görseldeki pozisyona gelin ve

rahatsız hissedebilirsiniz.
arasında bağlantı kurmuştur.
10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
meydana gelen yerçekimine karşı kaldırılmasını önler.
3. Ayakta Durmak

Cinsel Tıp İncelemelerinde bildirilen araştırma, Kegel egzersizlerinin
Egzersizin Pozisyonu ve Yapılışı:
Egzersizleri yaptıktan sonra sırt

erkeklerde cinsel işlev bozukluğunun tedavisine de yardımcı
veya mide ağrısı çekiyorsanız pelvik
Çoğu insan Kegel egzersizlerini yatakta
taban kaslarınız yerine mide veya
olabileceğini düşündürmektedir.

yatarken veya sandalyede otururken
Dizler bükülmüş olarak sırt üstü yatın.
sırt kaslarınızı kullanıyor veya çok
(aşağıda gösterilmiştir) Karın, sırt,
5. Sphinx pozisyonu:
yapmayı tercih eder fakat bu egzersizler

fazla kasları yoruyor olabilirsiniz.
kalça ve bacak kaslarınızı kasmadan
pozisyona gelin ve 10 sn bekleyin.
Ör: Diş fırçalarken, tv izlerken, masa başında çalışırken, çömelip
kendinizi rahat hissettiğiniz

herhangi bir pozisyonda yapılabilir.
Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
pelvik taban kaslarını yukarıda
yerden bir şey alırken ya da bacak veya karın antrenmanı yaparken
Kegel egzersizini kolaylıkla yapabilirsiniz.
4. ELEKTRİK STİMÜLASYONU İşeme güçlüğü olan hastalarda tedavi; Pelvik taban kaslarının fonksiyonlarını gerçekleştirebilmesi için Pelvik taban rehabilitasyonu, Bu egzersizlerden bir veya bir kaçını yapmanız yeterli olacaktır. Pelvik Taban Kaslarını Doğru Şekilde Nasıl Bulabilirim?
Elektrik stimülasyonu stres ve/veya sıkışma üriner inkontinans
tedavisinde kullanılan, basit, girişimsel olmayan, ucuz bir tedavi
modalitesidir.
Amaç, vajina veya anüse yerleştirilen elektrotlarla pudental sinirin
uyarılmasıdır.
Farklı frekansta akımlar değişik şekillerde kullanılabilinir. Hasta 3-4
seanstan sonra hangi kasını kasabileceğini öğrenebilmektedir.
Perinenin yukarıya doğru hareketi egzersizin doğru yapıldığına
işarettir.
KOD GELECEK