Yapılan bir çalışmaya göre, Multipl Skleroz (MS) hastalarının büyük bir kısmı durumlarının bir sonucu olarak baş ağrısı yaşamakta ve interferon bazlı tedaviler baş ağrısının kötüleşmesi veya yeni baş ağrılarının ortaya çıkması riskini artırmaktadır. Buna karşılık, MS’te endikasyon dışı kullanılan CD20 antikoru rituksimab bu riski önemli ölçüde azaltmıştır.
MS, bağışıklık sisteminin sinir liflerinin etrafında bulunan ve sinir sinyallerinin etkili bir şekilde iletilmesi için kritik önem taşıyan koruyucu bir kaplama olan miyelin kılıfına iltihaplı bir saldırı başlatmasıyla ortaya çıkar ve çok çeşitli semptomlara yol açabilir. MS’in yaygın bir semptomu, birincil baş ağrıları veya beynin ağrıya duyarlı yapılarındaki sorunların neden olduğu baş ağrılarıdır. Bunlar muhtemelen belirli beyin yapılarında MS ile ilişkili hasarın veya hastalık modifiye edici tedavilerin etkisinin bir sonucu olabilir.
MS’li kişilerde birincil baş ağrılarının özellikleri veya hastalarda görülme olasılığını artıran ya da azaltan faktörler hakkında çok fazla şey bilinmemektedir. Mısırlı araştırmacılardan oluşan ekip, “Baş ağrıları MS popülasyonu üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir, ancak baş ağrıları ile MS’in seyri arasındaki ilişki ve MS’in birincil baş ağrıları üzerindeki etkisi hala tam olarak anlaşılamamıştır” diye yazdı.
“Prevalence of primary headaches in multiple sclerosis patients” başlıklı çalışma, Multiple Sclerosis and Related Disorders dergisinde yayımlandı.
Migren ve gerilim tipi baş ağrıları yaygın
Araştırmacılar, Ekim 2020’den Nisan 2022’ye kadar Kahire Üniversitesi hastanelerindeki nöroloji birimlerinde görülen ve baş ağrısı şikayeti olan 281 MS hastasını analiz etti.
Yaş ortalaması 33 olan hastaların çoğu kadındı (%74,7) ve çoğunluğu ataklarla seyreden MS (RRMS; %73,3) hastasıydı. Yaklaşık dörtte birinde (%25,6) ikincil ilerleyici MS (SPMS) vardı. Sadece küçük bir oranda birincil ilerleyici MS (PPMS; %1,1) vardı.
Tıbbi kayıtları inceledikten ve hastalarla baş ağrısı özellikleri ve şekilleri hakkında görüştükten sonra araştırmacılar, hastaların üçte ikisine (%66,5) migren ve neredeyse üçte birine (%31) gerilim tipi baş ağrısı teşhisi konulduğunu tespit etti. Hastaların %2,5’ine ise diğer primer baş ağrısı türleri teşhisi konmuştur.
Migren, genellikle başın bir tarafında şiddetli ağrı ile karakterize edilir ve genellikle bulantı, kusma ve ışık ve sese karşı aşırı hassasiyet eşlik eder. Bazı durumlarda, migrenden önce görme değişiklikleri veya ellerde veya yüzde karıncalanma ile birlikte bir aura görülebilir.
Gerilim tipi baş ağrıları başın her iki tarafını da etkiler ve genellikle bulantı, kusma veya ışık hassasiyetine neden olmadan yavaşça ortaya çıkar.
Birçok kişi için tanı sonrası baş ağrısı
Hastaların neredeyse yarısı (%47,7) MS tanısı konulduktan sonra baş ağrısı yaşamıştır. Bunların yarısında baş ağrısı semptomları ancak hastalık modifiye edici bir tedaviye başladıktan sonra başlamıştır.
Ekip, gerilim tipi baş ağrılarının erkeklerde, MS’in ilerleyici formlarına sahip hastalarda ve MS’e bağlı daha şiddetli engelliliği olanlarda önemli ölçüde daha yaygın olduğunu bulmuştur.
Migrenler ise kadınlarda, RRMS hastalarında, daha hafif engellilik durumu olanlarda ve interferon bazlı ilaçlar veya fingolimod ile tedavi edilenlerde daha sık görülmüştür.
Ağrı ve analjezi kontrolünde rol oynayan hücre yoğun bir beyin bölgesi olan periaquaduktal gri maddede MS lezyonları olan hastalarda da migren daha sık görülmüştür.
Dokunsal uyaranların ve deriden gelen duyusal bilgilerin işlenmesinde rol oynayan sensorimotor bölgelerdeki lezyonlar baş ağrısı şiddeti ile anlamlı derecede ilişkiliydi ve şiddetli baş ağrısı olan hastaların yarısından fazlasında (%53,4) mevcuttu.
Çalışmaya dahil edilen hastaların çoğu interferon bazlı tedavilerle tedavi edilmiş (%44,1), bunu fingolimod (%27,4), rituksimab (%18,1) ve anti-inflamatuar siklofosfamid (%7,5) izlemiştir.
Ekip, interferon bazlı tedavilerin önceden var olan baş ağrılarının kötüleşmesi ve yeni baş ağrılarının ortaya çıkması riskinin artmasıyla bağlantılı olduğunu bulmuştur. Bu ilaçları alan hastalarda, diğer tedavilere kıyasla, kötüleşen baş ağrısı yaşama riski %63 daha fazla ve yeni başlayan baş ağrısı gelişme riski iki kat daha fazlaydı.
Öte yandan, rituksimab kullanan hastalarda kötüleşen baş ağrısı riski %89 ve yeni başlayan baş ağrısı riski %82 daha düşüktü.
Araştırmacılar, “İnterferonlar önceden var olan baş ağrılarını şiddetlendirebilir ve hatta yenilerine neden olabilir. Ayrıca, MS plaklarının konumu baş ağrılarının sıklığı ve şiddetinde rol oynayabilir.” diye yazdı.
Kaynaklar:
- Prevalence of primary headaches in multiple sclerosis patients
- Headaches and MS linked, and therapies may affect them: Study