Page 2 - MS'te Mesane Disfonksiyonu ve Rehabilitasyonu Bülteni

MS’TE MESANE DİSFONKSİYONU VE REHABİLİTASYONU

A. FARMAKOLOJİK TEDAVİLER

MS’li hastalarda sık görülen işeme bozuklukları;

- Sık idrara çıkma,
- Urgency (acil idrar yapma gereksinimi),
- Noktüri (gece idrar yapma ihtiyacı ile uyanma)

• İdrar yolları enfeksiyonları, özellikle MS’li kadınlarda sık görülür ve
işeme bozukluğunun artmasına neden olabilir.

• İşeme bozukluğu çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.

• Detrüsor kas hiperaktivitesi: Detrüsor denen kas idrar torbasını
(mesane) çepeçevre sarar. Bu kas idrar torbasına idrar dolarken
gevşer, işeme sırasında kasılır. Detrusör kası MS nedeniyle fazla
çalışırsa idrar torbası tam dolmadan kişide işeme isteği belirir;
bunun sonucunda kişi çok acil olarak işeme isteği ile çok sık idrara
çıkar.

• Detrüsor - sfinkter dissinerjisi: İdrar torbasının bitiminde büzgen
kası denen musluk işlevi gören bir kas bulunur. İşeme sırasında idrar
torbası kasılırken bu kasın gevşemesi gerekir. Gevşemezse
“detrüsör-sfinkter dissinerjisi” olarak isimlendirilen durum oluşur ve
hasta işemekte, idrar torbasını boşaltmakta zorlanır, ya da idrarını
yapamaz.

Bazı hastalarda hem çok sık idrar yapma isteği hem de idrarını
boşaltamama sorunu birlikte görülebilir. Bu hastalarda hedef böbrek
fonksiyonlarını korumak ve idrar yolu enfeksiyonlarının önüne
geçerek diğer MS yakınmalarının artmasını engellemek olmalıdır.

- Tolteridon tartarat; (Detrusitol 1 mg tablet, SR 4 mg kapsül) - Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının yönetimi konusunda bir Pelvik taban kaslarının fonksiyonlarını gerçekleştirebilmesi için Pelvik taban rehabilitasyonu, İdrar yapmalar ya da kaçırmalar arasında 1 saatten daha kısa bir
günde 2 kez 2 mg dozunda ya da uzun salınımlı formu için günde görüş birliği yoktur. Ancak şiddetli enfeksiyonlar ilerleyip her iki vücuttaki diğer kaslar gibi kuvvetli ve yeterince kasılabiliyor olması süre varsa, gün içerisinde 30 dakikada bir idrar yaparak eğitim
1 kez 4 mg dozunda kullanılır. cinsiyette ciddi böbrek enfeksiyonlarına dönüşebilmektedir. Bu gerekir. 1. Mesane eğitimi programına başlanır. İdrarınız gelmese dahi 30 dakikada bir tuvalete
nedenle ciddi takibi gerekir. 2. Pelvik taban kaslarının yeniden eğitimi - Kegel Egzersizi gidilip idrar yapmaya çalışılmalıdır.
- Propanteline; (Bantinova 15 mg draje), günde 4 kez 15 mg Pelvik taban kasları MS’in 3. Biofeedback
dozunda kullanılır. İşeme güçlüğü olan hastalarda tedavi; yarattığı patolojiye (yukarıda 4. Elektriksel stimülasyonu İdrar yapma saatleri buna göre belirlenerek not edilir.
detaylıca ele alınmıştır) ek olarak
- Botulinum toksin; şiddetli aşırı aktif mesane bulguları olan - Temiz aralıklı kateterizasyon (TAK); ince esnek ve kaygan bir veya başka bir çok nedenden Gibi uygulamaları içermektedir. • İdrar Yapmalar Arasındaki Süreyi Giderek Arttırma
hastalarda son basamak olarak önerilir. sonda ile idrar torbasına girerek idrarın boşaltılması işlemidir, dolayı zayıflayabilir.
1. MESANE EĞİTİMİ Her başarılı haftadan sonra işemeler arasındaki süre 30 dakika
İdrarı boşaltma güçlüğü olan hastalarda prostat büyümesi - Uzun süreli kateterizasyon; idrar torbasına uzun süreli kalıcı artırılır.
tedavisinde kullanılan alfa bloker ilaçlar kullanılabilir. sonda yerleştirilmesi işlemidir, artık TAK mümkün değilse önerilir. • Günlük idrar miktarı 1200-1600 ml olmalıdır.
2. PELVİK TABAN EGZERSİZLERİ / KEGEL EGZERSİZLERİ
- Prazosin (Minipress, Vasoflex, Lantopres, Hypovase) - Suprapubik vibrasyon; karın ön duvarına yerleştirilen bir uyarıcı Bunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir: • Kronik öksürük ve kabızlık
- Terazosin (Teranar 5 mg tb) (stimülatör) ile idrar torbası üzerinde titreşimler oluşturarak idrar idrar kaçırmayı artırır. Kegel Egzersizi Nedir?
- Doksazosin (Cardura 4 mg tb) torbasının boşalmasını kolaylaştırma işlemidir, idrar boşaltma • Gebelik ve doğum sırasında oluşan kas hasarı Bu nedenle tedavi edilmesi gereklidir.
- Tamsülosin; (Flomax 0,4 mg tb) günde 1 kez 0,4 mg, gerekirse güçlüğü olan hastalarda kullanılabilir ve kullanımı sınırlıdır. • Hormonel değişiklikler Pelvik taban kaslarının egzersizleri ilk kez Kegel tarafından tarif
2-4 hafta sonra günde bir kez 0,8 mg kullanılabilir • Prostat ameliyatı • Kilo fazlalığı varsa kilo verilmeli, edildiğinden ötürü Kegel egzersizleri olarak adlandırılmaktadır.
Çok nadir olarak özellikle tedavilere dirençli bazı hastalarda • Pelvik travma veya cerrahi sigara kullanımı varsa bırakılmalıdır.
Sık idrara çıkma şikayeti olan hastalarda; üroloji ile iş birliği yapılarak cerrahi tedaviler de • Kabızlık Kegel tarafından önerilen pelvik taban rehabilitasyonu, “pelvik
uygulanabilmektedir. • Sürekli öksürük • Sıvı gıdalar ve lifli besinlerin alınması kabızlığı önler. Kola, kahve, tabanı oluşturan kasların fonksiyonlarının korunması ve
- Desmopressin; (Minirin 0,1 ve 0,2 mg tablet, 1 mg/mL burun • Obezite veya fazla kilolu olmak çay, çikolata ve alkol idrar yapma ihtiyacını artırabilir bu nedenle geliştirilmesi” için düzenli olarak tekrarlanan bir dizi egzersize
spreyi ) antidiüretik hormondur. Oral form için önerilen doz günde 1 B. KONVANSİYONEL TEDAVİLER • Tekrarlanan ağır kaldırma diyetten çıkarılmalıdır. dayanmaktadır.
kez 100-400 μg yani 0,1-0,4 mg. Burun spreyi için önerilen doz • Egzersiz eksikliği
günde 1 kez 10-40 μg, 1 doz sprey 10 μg’ye denk gelmektedir. GENEL BİLGİLENDİRME Zamanlı İşeme Programı- Mesane Eğitimi Kegel Egzersizleri Yapmanın Ne Gibi Faydaları Vardır?
Pelvik Taban Rehabilitasyonu
İdrar yolu enfeksiyonlarında görülen işeme sorunlarının Pelvik Taban Kasları • İdrar Takibi ve Zamanlı İşeme • Bağırsak ve mesane kontrolünü iyileştirmek
tedavisi; Üriner, bağırsak ve cinsel işlev bozuklukları • Gaz çıkışını kontrol etmeye yardımcı olmak
Pelvik taban kasları, vücudun arkasındaki kuyruk sokumu MS’li bireylerde en sık görülen ve Üç günlük idrar takvimi tamamlanır (idrar yapılan saatler not alınır) • İdrar ve dışkı sızıntısını önlemek
- Hastada idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma gibi kemiğinden öndeki kasık kemiğine uzanan hamak şeklindeki engelleyici pelvik taban bozukluklarıdır. Günlük idrar takviminden, idrar yapmalar arasındaki en kısa zaman • Mesanenin tamamen boşalmasına yardımcı olmak
yakınmalara yol açan idrar yolu enfeksiyonları geniş spektrumlu kaslardır. Bu kaslar idrar, dışkı ve gazın geçişini kontrol ederek Pelvik taban işlev bozukluğu MS'li kişilerde bulunur. • Ereksiyona ulaşmada yardımcı olmak
antibiyotikler ile tedavi edilir ve kültür sonucuna göre tedavi mesaneyi ve bağırsak bölgesini desteklerler. Ayrıca cinsel günlük yaşam aktivitelerinin performansını, • Erken boşalmayı önlemeye yardımcı olmak
düzenlenir. fonksiyonun korunmasında da önemli rolleri vardır. yürümeyi ve yaşam kalitesini olumsuz İdrar yapmalar ya da kaçırmalar arasında 1 saatten daha uzun bir • Pelvisle alakalı ağrıyı azaltmak
yönde etkilemektedir. süre varsa, gün içerisinde 60 dakikada bir idrar yaparak eğitim • Dışkılama yeteneğini geliştirmek
programına başlanır. İdrarınız gelmese dahi 60 dakikada bir tuvalete • Kasları doğuma uygun hale getirmek
gidilip idrar yapmaya çalışılmalıdır.

başlayın. Kegel egzersizlerini ayakta yapmak idrar tutma detaylıca anlattığımız gibi kasın. Ardından gevşeyin. Hareketi aynı Gelişmiş pelvik taban egzersizleri genellikle ayakta yapılır. Çünkü Kegel egzersizlerini yaptıktan sonra pelvik taban kaslarını esnetip Bu egzersizlerden bir veya bir kaçını yapmanız yeterli olacaktır.
kontrolünüzü daha çok geliştirmenizi sağlayacaktır. şekilde tekrarlayın. pelvik taban kaslarının, dik durma pozisyonunda yerçekimi rahatlatmak için;
kuvvetine karşı pelvik içeriğin ağırlığını kaldırarak daha fazla Kegel Egzersizlerinin Sonuçlarını Ne Zaman Göreceksiniz?
Yukarıda açıklanan yavaş kasılmaları yaptıktan sonra, 5-10 kere çok Aynı egzersizi yan yatarak veya yüzüstü yatarak da yapabilirsiniz. çalışması gerekir. 1. Derin diyafram solunumu yapın:
hızlı kasılma (sıkıştırma) yapın. Elinizi göğüs kafesinin bittiği sınıra yakın Günde üç kez Kegel egzersizi yaparsanız, dört ila altı hafta içinde
Ayakta durma aynı zamanda pelvik taban egzersizleri için en iyi karnınızın üzerine yerleştirin ve elinizin altına mesane kontrolünün daha iyi olduğunu göreceksiniz. Ama büyük bir
Hızlı kasılmalar, idrar çıkışını hızla durdurarak idrar kaçırmayı 2. Dik Oturmak fonksiyonel eğitim pozisyonudur. Çünkü bu pozisyon, gün boyunca burundan derin nefes alın. değişikliğin görülmesi 6 ay kadar sürebilir.
önlemeye yardımcı olabilir. ayakta dururken veya yürürken pelvik taban kaslarının çalışması Yavaşça ağızdan nefes verin.
Sırt üstü yapılan egzersizlerde kontrol sağlandıktan sonra oturma gereken pozisyondur. Ayrıca idrar kaçırmalar genellikle ayaktayken Hareketi 2-3 defa tekrarlayın. Bazı kişiler bu iyileşmeyi beklenenden daha erken bazıları ise daha
Kegel Egzersizleri İçin En İyi 3 Pozisyon pozisyonuna geçilir. Bu pozisyonda egzersiz yapmak ayakta olur. Bu nedenle ayakta yapılan Kegel egzersizleri idrar kaçırma için geç görebilir. Çünkü sonuç kişiden kişiye değişir.
yapmaktan daha kolay fakat sırt üstü yatarak yapmaktan daha önemlidir.
İlerleyen pelvik taban egzersiz pozisyonları, pelvik taban kaslarına zordur. Çünkü pelvik taban kasları üzerinde daha fazla kontrol 2. Child’s Pose pozisyonunda esneyin: İyileşmelerinizi fark etmenize yardımcı olması için her gün idrar
etki eden yerçekiminin direnç kuvvetini kademeli olarak artıran gerektirir. Bu pozisyonda egzersiz yaparken yatarak ve oturarak yapılan Görseldeki W pozisyonuna gelin ve kaçağınızı not etmeye çalışın.
pelvik egzersiz pozisyonlarını içerir. pozisyonlardaki gibi karın, sırt ve bacak kaslarının kasılmadığından 10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
Egzersizin Pozisyonu ve Yapılışı: emin olun. 3 ayda herhangi bir değişiklik görmüyorsanız Kegel egzersizleri için
doğru kasları bulamamış olabilirsiniz.
Bu pozisyonu kullanırken, pelvik taban kas Ayakta, rahat olduğunuz pozisyonda, aynı sırt üstü yatar
hareketini optimize etmek için sandalyenin pozisyonda olduğu gibi pelvik taban kaslarını kasın. Bir süre Pelvik taban kaslarını doğru öğrenebilmeniz için doktorunuza veya
ucuna doğru oturun. bekleyin ve gevşeyin. 3. Happy Baby pozisyonunda esneyin: fizyoterapistinize başvurun.
Görseldeki pozisyona gelin ve
Sırt üstü yapılan egzersizlerdeki gibi karın, Kegel egzersizini ayakta dururken, oturup kalkarken veya yürürken 10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın. Kegel Egzersizi Cinsel Yaşamınızı İyileştirebilir Mi?
sırt, kalça ve bacak kaslarını kullanmadan yaparak ilerleme kaydedebilirsiniz.
1. Uzanmak pelvik taban kaslarınızı sıkın. Kegel egzersizlerinin hem kadınlar hem de erkekler için cinsel
Pelvik kaslarınızı doğru kullanmayı öğrendiğinizde Kegel egzersizini faydaları olabilir.
Pelvik taban egzersizlerine yeni başlayanlar için en iyi pozisyon Bu egzersiz sırasında anüs ve perine bölgesinin çekilerek oturma günlük aktiviteleriniz sırasında veya egzersiz yaparken rahatlıkla
genellikle uzanmaktır. Bu pozisyon kolay bir başlangıçtır çünkü, yüzeyinden uzaklaştığını hissedeceksiniz. Bir süre bekledikten sonra yapabilirsiniz. 4. Yogi squat pozisyonunda esneyin: International Urogynecology Journal'daki bilim adamlarına göre,
pelvik taban kaslarının ve pelvik içeriğin ağırlığının dik pozisyonlarda gevşeyin. Görseldeki pozisyona gelin ve birkaç çalışma Kegel egzersizleri ile kadınlarda daha iyi cinsel işlev
meydana gelen yerçekimine karşı kaldırılmasını önler. 10 sn bekleyin. Hareketi 2-3 defa tekrarlayın. arasında bağlantı kurmuştur.
3. Ayakta Durmak
Egzersizin Pozisyonu ve Yapılışı: Cinsel Tıp İncelemelerinde bildirilen araştırma, Kegel egzersizlerinin
Çoğu insan Kegel egzersizlerini yatakta erkeklerde cinsel işlev bozukluğunun tedavisine de yardımcı
Dizler bükülmüş olarak sırt üstü yatın. yatarken veya sandalyede otururken olabileceğini düşündürmektedir.
(aşağıda gösterilmiştir) Karın, sırt, yapmayı tercih eder fakat bu egzersizler 5. Sphinx pozisyonu:
kalça ve bacak kaslarınızı kasmadan kendinizi rahat hissettiğiniz Ör: Diş fırçalarken, tv izlerken, masa başında çalışırken, çömelip pozisyona gelin ve 10 sn bekleyin.
pelvik taban kaslarını yukarıda herhangi bir pozisyonda yapılabilir. yerden bir şey alırken ya da bacak veya karın antrenmanı yaparken Hareketi 2-3 defa tekrarlayın.
Kegel egzersizini kolaylıkla yapabilirsiniz.

4. ELEKTRİK STİMÜLASYONU

Elektrik stimülasyonu stres ve/veya sıkışma üriner inkontinans
tedavisinde kullanılan, basit, girişimsel olmayan, ucuz bir tedavi
modalitesidir.

Amaç, vajina veya anüse yerleştirilen elektrotlarla pudental sinirin
uyarılmasıdır.

Farklı frekansta akımlar değişik şekillerde kullanılabilinir. Hasta 3-4
seanstan sonra hangi kasını kasabileceğini öğrenebilmektedir.
Perinenin yukarıya doğru hareketi egzersizin doğru yapıldığına
işarettir.